Κάθε χωριό, κάθε πόλη και κάθε χώρα σε αυτό τον πλανήτη περηφανεύεται για τους ανθρώπους τους που κατάφεραν να καταξιωθούν και να αφήσουν το όνομα τους γραμμένο με χρυσά γράμματα στην ιστορία.
Το Όμοδος, μέσα από την μακρόχρονη και πολυτάραχη ιστορία του, έχει να επιδείξει αρκετούς δραστήριους και διορατικούς ανθρώπους, που με το έργο τους, ο κάθε ένας στο τομέα του, έχουν ήδη γράψει το όνομά τους στην ιστορία. Άνθρωποι διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο, έχουν προσφέρει τις υπηρεσίες τους και πολλές φορές και την ζωής τους, σε διάφορους τομείς όπως της Εκκλησίας, της πολιτικής, των γραμμάτων, των τεχνών και της μουσικής.
Στις σελίδες που ακολουθούν, καταγράφουμε την ιστορία των ανθρώπων αυτών σαν ελάχιστο φόρο τιμής, για τις υπηρεσίες και το έργο που πρόσφεραν, όχι μόνο στην γενέτειρα τους αλλά και σε ολόκληρη την Κύπρο.
Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος
Ο Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος καταγόταν από το Όμοδος. Πριν την ενθρόνιση του το 1827 ήταν Μητροπολίτης Πάφου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για το ποίμνιο του και αρκετές φορές μεσολαβούσε για την προστασία των αδικημένων ανθρώπων.
Στην αρχή της Αρχιεπισκοπίας του ασχολήθηκε κυρίως με θέματα που απασχολούσαν την Ιερά Μονή Κύκκου. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο με επιστολή του, του υπέδειξε να φροντίσει για την επιστροφή των κτημάτων της Μονής στους προηγούμενους ιδιοκτήτες τους. Στη συνέχεια ο Οικουμενικός Πατριάρχης συνιστούσε στον Αρχιεπίσκοπο Πανάρετο να λάβει διάφορα μέτρα για να προστατέψει το Μοναστήρι. Αποτέλεσμα αυτών των υποδείξεων ήταν η ρήξη στις σχέσεις του Αρχιεπισκόπου Παναρέτου με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και στη συνέχεια ο εξαναγκασμός του Αρχιεπισκόπου Παναρέτου σε παραίτηση.
Μετά την παραίτηση του, ο Πανάρετος πήγε στην Ιερά Μονή Αγίου Ηρακλειδίου για ένα χρόνο και από εκεί στο Όμοδος όπου διέμεινε για ένα χρόνο. Απεβίωσε το 1842.
Μητροπολίτης Πάφου Νεόφυτος
Ο Μητροπολίτης Πάφου Νεόφυτος καταγόταν από το Όμοδος. Υπηρέτησε τον Μητροπολιτικό θρόνο Πάφου από το 1869 μέχρι το 1887. Ήταν άνδρας φιλόμουσος και έδιδε μεγάλες δωρεές προς τα εκπαιδευτήρια. Φρόντιζε για την λειτουργία μόνιμου σχολείου στην Πάφο. Κατά την περίοδο της Αγγλικής κατοχής παραχώρησε μέρος της Μητρόπολης για να χρησιμεύσει σαν Δημοτικό και Ελληνικό σχολείο.
Στις 9 Ιουλίου 1869 ο Μητροπολίτης Πάφου Νεόφυτος έδωσε δωρεά 100,000 γρόσια για τα εκπαιδευτήρια της Λευκωσίας. Η μεγάλη δωρεά διατέθηκε για την συντήρηση του Παρθεναγωγείου Λευκωσίας και αποφασίστηκε όπως κατά την πανηγυρική λειτουργία της 25 ης Μαρτίου κάθε χρόνο μνημονεύεται το όνομα του ευεργέτη.
Μητροπολίτης Κιτίου Μελέτιος
Ο Μελέτιος (1798-1878) γεννήθηκε στο Όμοδος όπου έμαθε και τα πρώτα του γράμματα. Το 1814 χειροτονήθηκε διάκονος και έμεινε στο Όμοδος μέχρι το 1825. Στη συνέχει υπηρέτησε ως διάκονος του Μητροπολίτη Πάφου Πανάρετου και μετά όταν ο Πανάρετος έγινε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, πήγε μαζί του στη Λευκωσία. Το 1833 έγινε αρχιδιάκονος της Αρχιεπισκοπής και το 1846 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κιτίου, θέση από τον οποία αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1864. Μετά από την παραίτηση του επιστρέφει στο Όμοδος όπου παραμένει μέχρι το θάνατό του.
Οι λόγοι που οδήγησαν στην παραίτηση του από το θρόνο Κιτίου δεν ήταν άσχετοι με την προσπάθεια του να βοηθήσει και να υποστηρίξει τους συντοπίτες του. Πράγματι κατά το διάστημα που ήταν μητροπολίτης είχε φέρει κοντά του διάφορα μέλη της οικογένειας του καθώς και άτομα από την γύρω περιοχή.
Οικονόμος Δοσίθεος
Λίγα χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση εναντίον των Τούρκων το 1821, οικονόμος στη Μονή Τιμίου Σταυρού Ομόδους ήταν ο Δοσίθεος. Ένας κληρικός με γενναία καρδιά και πολλές αρετές, έξυπνα είχε φιλία μα τον Κιουτσούκ Μεχμέτ, τότε διοικητή της Κύπρου, στον οποίο έπαιρνε συχνά δώρα από το θησαυροφυλάκιο του Τιμίου Σταυρού, με μόνο σκοπό να πετυχαίνει κάποια εξυπηρέτηση για τους συγχωριανούς και συντοπίτες του. Τέτοιες εξυπηρετήσεις κατάφερνε να έχει συχνά, για τούτο οι κάτοικοι της περιοχής ολόκληρης τον αγαπούσαν πολύ και τον θεωρούσαν σαν σωτήρα και μεγάλο προστάτη τους.
Τα πράγματα προχωρούσαν κανονικά μέχρι που έφτασε η μεγάλη ώρα της επανάστασης των Ελλήνων ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Εκείνο το ξεσήκωμα του ελληνισμού, ακριβά έμελλε να το πληρώσει και η Κύπρος. Τη σημαδιακή μέρα της 9 ης Ιουλίου 1821 κρέμασαν τον αρχιεπίσκοπο Κυπριανό και έσφαξαν του Δεσποτάδες. Μεταξύ των κληρικών που πέσανε θύματα της τότε τουρκικής θηριωδίας ήταν και ο οικονόμος της Μονής Τιμίου Σταυρού Ομόδους γέροντας τότε, Δοσίθεος.
Μεταξύ άλλων γεγονότων που συνδέονται με το όνομα του Δοσίθεου είναι και ο πρώτος κώδωνας που ήχησε στον Κυπριακό αέρα από το καμπαναριό της Μονής Τιμίου Σταυρού Ομόδους το 1812, γιατί από τον ήχο του, δεν ενοχλούνται οι Τούρκοι. Ο Δοσίθεος είναι επίσης και ο πραγματικός δημιουργός των σημερινών κτιρίων της Μονής.
Οι σημερινοί Ομοδίτες, τιμώντας την ιερή μνήμη του θρυλικού Δοσίθεου, έστησαν τη προτομή του δίπλα από την είσοδο του μοναστηριού πάνω στην οποίαν αναγράφεται: ΟΜΟΔΟΣ ΔΟΣΙΘΕΩ ΟΙΚΟΝΟΜΩ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΙ ΤΗ 12 Η ΙΟΥΛΙΟΥ 1821.
